Op donderdag 17 oktober 2024: Theater van de Laatste Dagen – een voorstelling over werken in de palliatieve zorg Ada Vogelezang krijgt onder wonderlijke omstandigheden een huis vol bedden met daarin palliatieve patiënten. Zelf uit de zorgsector komende, redt ze zich aardig. Al kan ze de wijze hulp van de oude Van Haaren niet ontberen. Hij leert haar ‘de wetten van de palliatieve zorg.
De voorstelling is een pleidooi voor integere aandacht voor de palliatieve patiënten en hun naasten. De hoofdpersoon zet het vak vol waardigheid neer. Ze leert de rouw zien van de familie, ze voert zingevingsgesprekken met de stervenden, ze ontwaart eigen verdriet achter opgeroepen tranen. Ze toont de transformatie van een onzekere verzorgende naar een zeer liefdevolle, betrokken vrouw die geboren lijkt te zijn voor de palliatieve zorg.
Theater dat uitnodigt tot gesprek.
Een avond vol ontroerende, herkenbare en komische gebeurtenissen. Uit het leven gegrepen. Ervaringen werden met aandacht voor elkaar uitgewisseld en we sloten de avond op een bijzondere wijze af.
Nadere info over theatermaakster en actrice Nicoline van de Beek, haar voorstellingen en speeldata is te vinden op bijgaande website.
De bijeenkomst werd geleid door Jolanda Roelands, auteur van het boek Beloofd is beloofd?!, met als thema ‘Beloftes rondom het levenseinde’.
Wat is een belofte? Wie doet de belofte en op basis waarvan? Loyaliteit? Schuldgevoel? Jolanda zette uiteen wat de impact van beloftes kan zijn en de emoties die met beloftes gepaard gaan. Deze zijn per moment in een mensenleven wezenlijk anders.
Ook (informele) zorgverleners komen met beloftes in aanraking: soms doen ze beloftes of worden hun woorden als zodanig geïnterpreteerd. Herken je beloftes, herken je de impact en durf je het gesprek hierover te beginnen?
Het doel van deze bijeenkomst: bijdragen aan het tijdig nadenken en spreken over beslissingen/beloftes rondom het levenseinde.
Jolanda Roelands zet zich vanuit diverse rollen en functies al 30 jaar in voor de palliatieve zorg. Informatie over haar boek is hier te vinden.
De bijeenkomst is geaccrediteerd voor 2 punten bij het kwaliteitsregister van V&VN.
Regie, autonomie, grip, vroegtijdige zorgplanning, advanced care planning (ACP), eigen keuzes maken en wensen kenbaar maken’, het zijn allemaal belangrijke thema’s in de palliatieve zorg. En tegelijkertijd confronteert een ongeneeslijke ziekte, het naderen van de dood, ons met onzekerheid en machteloosheid. En met datgene wat we niet in de hand hebben of kunnen regelen. Het confronteert ons met het onbekende.
Sterven vraagt ook om een stukje overgave en vertrouwen.
De avond stond in het teken van het wezenlijke proces van sterven. Gastspreker Esther Mulders, transmuraal palliatief verpleegkundige voor het Netwerk Palliatieve Zorg en bovendien in opleiding tot geestelijk begeleider, leidde de bijeenkomst.
Door middel van het vertellen van verhalen en door deze te delen, werd aandacht besteed aan de niet regelbare kant van sterven.
Hoe gaan mensen hier mee om? Hoe ervaren mensen deze fase? Hoe kijken wij hier naar als zorgverleners? Hoe gaan we om met machteloosheid? Wat is goed sterven? En is onze visie op goed sterven bepalend voor hoe wij mensen begeleiden in de stervensfase.
Boekentip: Leven in het zicht van de dood – Jacinta van Harteveld (ISBN 978 90 259 0173 8) In het licht van sterven – Ineke Koedam (ISBN 978 90 202 0962 4)
Op 23 november 2023 was Ronald van Nordennen, specialist ouderengeneeskunde en kaderarts palliatieve zorg, te gast als spreker.
Hij gaf toelichting op het stoppen met eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen. Een mogelijkheid voor diegene die klaar zijn met leven ofwel levensmoe zijn. Regelmatig komen zij niet in aanmerking voor euthanasie of is euthanasie niet gewenst. Goede begeleiding door hulpverleners met ervaring is essentieel.
‘Artsen, verpleegkundigen en verzorgenden zullen naar verwachting steeds vaker te maken krijgen met de situatie dat een patiënt bewust wil afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen. Zij hebben behoefte aan kennis om deze patiënten goed voor te bereiden, te begeleiden en adequate palliatieve zorg te geven. De KNMG en V&VN ondersteunen hulpverleners met de praktische handreiking ‘Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen’.
De handreiking geeft antwoord op vragen als: hoe lang kan het duren? Wat staat de patiënt, naasten en de hulpverlener te wachten? Wat voor zorg verleen je? Wat te doen bij onrust, verwardheid en een delier? De handreiking is primair bedoeld voor hulpverleners, maar kan ook gelezen en gebruikt worden door patiënten en naasten.’
Op 12 september jl. was Dr. Andreas Wismeijer , verbonden aan de Universiteit van Tilburg, te gast als spreker. Hij nam ons mee in de “Psychologie van geheimen”. Tijdens de bijeenkomst gaf hij een update van de psychologische wetenschap achter geheimen.
Wat zijn geheimen? Welke motieven kennen we om iets geheim te houden? Wat zijn de psychologische mechanismen waarmee we iets geheim houden? Wat zijn de lichamelijk en geestelijke consequenties van het hebben van geheimen?
Er werd ingegaan op de intra- en interpersoonlijke elementen van geheimhouding en hoe men deze kan tegenkomen in de palliatieve praktijk. Ook werd aandacht besteed aan professionele geheimen: wat betekent het voor zorgverleners om geheimen van cliënten te moeten dragen?Tenslotte werd gekeken naar de vraag: moet ik de informatie voor mijzelf houden of delen met anderen? Wanneer beschermt een geheim en wanneer wordt het juist een schadelijk component?
Andreas Wismeijer, psycholoog en verbonden als docent aan Tilburg University en Nyenrode Business Universiteit. Hij besteedt vooral zijn tijd aan het geven van lezingen, seminars, cursussen en trainingen over die ene grote passie: het begrijpen van menselijk gedrag. Een gedreven onderzoeker die graag verhalen vertelt.
Meer weten over Andreas? Kijk dan op zijn website:
De bijeenkomst is geaccrediteerd voor 2 punten bij V&VN.
Verslag Café Doodgewoon 12 september
We hebben een mooie en interessante avond gehad. Andreas Wismeijer, psycholoog en verbonden als docent aan Tilburg University en Nyenrode business Universiteit, heeft ons meegenomen in de psychologie achter geheimen.
Aan de hand van veel praktijkvoorbeelden en wetenschappelijk onderzoek heeft Andreas ons laten zien dat het dragen van een emotioneel belastend geheim de geestelijke en fysieke gezondheid ondermijnt.
Wat zijn geheimen? Gedachten, handelingen, observaties, objecten, feiten, kortom: informatie.
De definitie van een geheim hebben is: een bewust en actief proces van sociale selectieve informatie-uitwisseling dat cognitieve bronnen gebruikt en ervaren kan worden als een emotionele last met lichamelijke consequenties.
Een grote motivator voor het behouden van een geheim is de angst voor de reactie van de ander. Wat doet het met de ander als je een geheim deelt? En welke gevolgen heeft het voor mij (en voor de ander)?
Het dragen van een geheim creëert een eigen realiteit naar anderen. Een geheim is een subjectieve beleving: wat voor de één een klein geheim is, kan voor de ander een groot geheim betekenen.
Zijn geheimen geheim? NEE: de meeste geheimen vinden hun weg wel naar buiten.
Het blijkt, mede aan de hand van praktijkvoorbeelden die tijdens de avond aangedragen werden, dat het onderwerp leeft. Kennis hebben van de psychologie achter geheimen kan bijdragen aan een verrijking in de begeleiding van mensen in de palliatieve fase.
Op 25 mei is het volgende Café doodgewoon. Tijdens deze bijeenkomst is geestelijk verzorger Karin Seijdell te gast als spreker.
Ze zal ons meenemen in de praktijk van haar werk als geestelijk verzorger. Karin werkt veel met mensen die ernstig ziek zijn en geeft aandacht aan zingevingsvragen die daarbij op kunnen komen. Dat zijn vragen die niet zozeer vragen om een antwoord van een ander, maar om ruimte en aandacht om tot een eigen antwoord te komen.
Wat zijn zingevingsvragen? Wat kun je als vrijwilliger of professional zelf doen als mensen zingevingsvragen hebben? En wat kan een geestelijk verzorger betekenen?
Karin werkt ruim 20 jaar als geestelijk verzorger. Ze werkt in de verstandelijk gehandicaptenzorg en begeleidt al 10 jaar mensen thuis die ernstig ziek zijn. Het wordt een interactieve avond, met veel ervaringsverhalen en ruimte om eigen ervaringen en vragen te delen.
Het is mogelijk om kosteloos hulp te vragen aan een geestelijk verzorger van het Centrum voor Levensvragen in de regio West-Brabant en Tholen. Meer info via www.levensvragenwestbrabant.nl.
Tijdens de komende Café Doodgewoon zullen verschillende actuele thema’s besproken worden. Wat zijn bijvoorbeeld verwachtingen en inzichten met betrekking tot palliatieve zorg en wat zijn veel voorkomende vragen van patiënt en naaste(n) in de laatste levensfase?
De twee sprekers van deze bijeenkomst zijn: – Liesbeth van Beek, transmuraal palliatief verpleegkundige bij het Netwerk Palliatieve Zorg Roosendaal – Bergen op Zoom – Tholen – Annemarie den Dulk, specialist ouderengeneeskunde bij Groenhuysen en kaderarts palliatieve zorg.
De leerdoelen zijn als volgt: – De deelnemer is op de hoogte van de mogelijkheden en onmogelijkheden die er zijn in de laatste levensfase en is op de hoogte van verwachtingen, angsten en veel voorkomende vragen van patiënt en diens naaste(n). – De deelnemer is zich ervan bewust dat iedereen een eigen visie heeft op het sterven en de dood en herkent zijn eigen rol hierin.
Deze avond wordt door het Netwerk Palliatieve Zorg (NPZ) regio Roosendaal – Bergen op Zoom – Tholen en VPTZ West-Brabant & Tholen georganiseerd.
De lezing is met 2 punten geaccrediteerd door V&VN; indien van toepassing, gelieve bij aanmelden het BIG/V&VN-nummer aan ons door te geven.
We ontmoeten u graag tijdens deze avond. Graag vooraf aanmelden via onderstaand e-mailadres.
Per augustus 2022 meet het CBS in Nederland 25,8 % aan inwoners met een migratieachtergrond. Verder signaleert het NIDI een significante stijging aan 65+’ers met een migratieachtergrond. Deze ontwikkelingen vragen om een zorgvuldige aanpak in de zorg, met name in de palliatieve fase.
Aan de hand van de film ‘Hoe vertel ik het familie Yilmaz?’ van het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg worden thema’s als pijnbestrijding, comfort, slechtnieuwsgesprek en afscheid behandeld.
Mustafa Bulut is geestelijk verzorger, expert op dit gebied en zal ons op een interactieve wijze meenemen tijdens deze avond.
Leerdoelen:
Kennis en inzicht van interculturele communicatiemodellen
Leren verhouden tot patiënten met een achtergrond, anders dan de jouwe
Sneller signaleren van de hulpvraag bij patiënten die o.a. de taal niet machtig zijn
Tijdens Café Doodgewoon van 13 september werd de film P.S. Loes vertoond. De filmmaker Ellen van Kempen leidde de film zelf in. Na de film was het stil. De aanwezigen waren onder de indruk van de film.
Carla van Loon (oud-presentatrice van TV8 en Omroep Brabant) begeleidde het nagesprek, waarbij Ellen toelichting gaf op vragen over het filmproces en over Loes en over haar eigen ervaringen. Het was een bijzondere avond. De zachtheid en humor van hoofdpersoon Loes bracht berusting teweeg. Het met zorg geleide nagesprek zorgde voor een mooie dynamiek onder de aanwezigen.
Deze avond werd in samenwerking met het NPZ georganiseerd.
Verslag Café Doodgewoon 13 september
Op dinsdagavond 13 september jl. werd de film P.S. Loes vertoond in de aula van het Bravis ZH in Roosendaal.
Ninke Schrier van NPZ heette iedereen welkom en introduceerde documentairemaker Ellen van Kempen en gespreksleider Carla van Loon (therapeute, televisiepresentatrice, dagvoorzitter) tijdens deze bijzondere avond.
Ellen is documentairemaker en maakt films met een maatschappelijke invalshoek. Ze zoekt in haar onderwerpen naar de combinatie van kracht en kwetsbaarheid. Aan de film P.S. Loes heeft zij 5 jaar gewerkt. Het was haar missie om de film te voltooien. Ze heeft circa twee maanden gefilmd voor P.S. Loes.
Hoofdpersoon Loes brengt haar laatste levensfase in een hospice door. We sloten Loes als kijker meteen in ons hart. Loes is innemend, zacht en heeft zeer veel humor. Ze reflecteert over het leven en ‘kijkt vooral met haar hart in plaats van met haar ogen’. Ze heeft uitspraken die aanzetten tot nadenken. De film laat een onvergetelijke indruk achter bij de kijker.
Na de film ontstond een stilte. Carla leidde het nagesprek met zorg in, waarna de open en liefdevolle sfeer en dynamiek in de zaal nog meer versterkt werd. Er werden ervaringen gedeeld, vragen gesteld en Ellen vertelde meer over de bijzondere band met Loes.
Deze film is uitermate geschikt om in groepsverband te tonen. Een aanrader voor iedereen, ook buiten de formele en informele zorg.
Het merendeel van alle patiënten in de laatste levensfase gebruikt pijnstilling. Dit zijn niet alleen mensen met kwaadaardige aandoeningen, maar pijn komt ook voor bij bv. COPD, hartfalen of spierziekten. Voor pijn bestaan veel behandelingsmogelijkheden, maar toch lijkt het niet altijd mogelijk om pijn voldoende onder controle te krijgen. We zullen deze avond samen kijken naar oorzaken en achtergronden van pijn in de laatste levensfase en naar de mogelijkheden die we hebben om pijn te verlichten. Yvonne van Trier is huisarts in Fijnaart en Kaderhuisarts Palliatieve Zorg van het Netwerk Palliatieve Zorg.
Een delier komt vaak voor in de laatste dagen voor overlijden, bij 85 – 90 % van alle gevallen. En in 25-45 % bij mensen met kanker in de palliatieve fase. Wilt u weten hoe dit te herkennen? En wat er aan te doen is? Chantal deelt graag de achtergronden, oorzaken en behandeling van een delier. Chantal Bogers is Transmuraal Palliatief Verpleegkundige (TPV-er) bij het Netwerk Palliatieve Zorg en vertelt hoe het delier te herkennen is en wat er aan te doen is.
Verslagje van de themabijeenkomst van 18 mei 2022 bij Cafe Doodgewoon.
“Pijn in de palliatieve fase” door Yvonne van Trier. “Delier in de palliatieve fase” door Chantal Bogers.
He, he, dat was lang geleden dat er een ‘Cafe Doodgewoon’ was. Maar gelukkig was ie er weer. En hoe! Er waren weer veel mensen naar de aula van Bravis gekomen en die werden eerst feestelijk onthaald op koffie met taart en daarna op twee mooie thema-besprekingen. Na het welkom door Ninke Schrier van het netwerk en van Ellen van de VPTZ, die uiteraard ook het gemis van Louise noemde, begon Yvonne van Trier met haar verhaal over ‘pijn in de palliatieve fase’. Yvonne weet als huis- en kaderarts en bestuurslid van de VPTZ waarover ze spreekt. Met duidelijke plaatjes vertelde ze van alles over pijn. Mooi vond ik de indeling van de 4 dimensies van pijn. Somatisch, psychisch, sociaal en spiritueel. Aan bod kwamen pijnpatroon in de laatste fase, behandeling van pijn, waar naast medicijnen ook gewoon “Er zijn” heel goed helpen en ook de fabels en feiten over morfine. Bijvoorbeeld: morfine is het begin van het eind en pijn dat hoeft toch tegenwoordig niet meer. (beiden fabels) Er ontstonden mooie gesprekken en vragen van/met de aanwezigen. Leerzaam en een beetje raar vond ik toch wel dat er kennelijk ‘goedaardige en kwaadaardige pijn’ bestaat. Ik word in ieder geval nooit blij van pijn. Wel van deze presentatie.
Het tweede deel van de avond werd ingevuld door Chantal Bogers die als transmuraal palliatief verpleegkundige uit haar praktijk van alles kon vertellen en laten zien over ‘delier’. Iets wat overigens heel vaak voorkomt, vooral in de palliatieve fase. ‘Terminale onrust’ bij 85 – 90 % Chantal vertelde over: wat is delier, hoe vaak komt t voor, hoe herken je het, hoe te behandelen. Ze liet een mooi Youtube-filmpje zien. (Echt een aanrader om eens te bekijken) Veel accent kreeg het herkennen van een delier, wat soms niet zo eenvoudig is. Sommige mensen worden nl. verward, maar ook apathie komt voor. Vaak gaat men hallucineren of heeft men wanen. Ook dag en nachtritme worden vaak verwisseld. Bij delier is altijd wel een somatische factor. Ook hier weer veel vragen, tips uit het publiek, dat gelukkig ook steeds jonger wordt.
Het was weer een ouderwets goede ‘cafe Doodgewoon’, die begon met taart en eindigde met een heerlijk hapje en drankje. En…… als u t gemist hebt,……..u kunt de plaatjes van de presentaties nog op de website van VPTZ bekijken.
